Æbingastins

Ligging	Deze stins heeft gestaan in Hijum, gemeente Leeuwarderadeel.
Ontstaan	De oudste vermelding van deze stins stamt uit de 15e eeuw.
Geschiedenis	In 1422 komen we Gosse Aebinga tegen, die vier zoons heeft: Fecke, Werp, Douwe en nog een zoon. Deze laatste zoon wordt doodgeslagen. Werp gaat studeren en wordt pastoor te Stiens. De derde zoon, Douwe, vestigt zich op Hayemastins te Stiens. De oudste zoon, Fecke, vermeld als "erberen haudling", gaat op Æbingastins wonen, het stamhuis van de familie. Door Dr. G. Abma wordt deze Fecke Gosses Aebbinga vermeldt als grondlegger van de Æbingastins, die in de 15e eeuw grietman van het "Noordelijk Trimdeel van Leeuwarderadeel" is geweest. Maar waarschijnlijk was zijn vader Gosse de bouwheer van Æbinghastins. Deze Gosse trouwde met Trijn Goffedr. Roorda. Fecke Gosses Aebbinga, trouwt met Ayl Jelmera, waardoor hij ook eigenaar wordt van de Doniastins te Hallum. Door aankoop in 1468, wordt hij ook eigenaar van de Offingaburg, die aan de Doniastins grenst. Fecke en Ayl krijgen in elk geval drie zoons: Schelte gaat op de Offingaburg wonen, Take is van 1485 tot 1506 abt van Mariëngaarde en Bennert erft de Æbingastins Bennert komt in 1505 voor onder de door de landsheer als zodanig erkende edellieden van Leeuwarderadeel en in het ‘Register van den Aenbrengh’ uit 1511, waarin werd opgetekend wie eigenaren en gebruikers van landerijen waren, wordt hij vermeldt als "Bennert Abingen". Rond 1500 was hij al getrouwd met His Doeckesdr. van Rinia. Naast eigenaar van bepaalde stukken grond, was hij ook pachter van landerijen van de grootste grondbezitter van Hijum: het klooster Mariëngaarde. Buiten Hijum bezit hij ook goederen in Hallum, Stiens, Ooster- en Pietersbierum, Wynaldum en Blessum. In 1516 worden zijn goederen (tijdelijk) verbeurd verklaard door het Bourgondisch bestuur. Zijn dochter His van Aebinga trouwt met Haring Heringa, waardoor de stins in bezit van de familie Heringa komt. His en Haring wonen tussen 1540 en 1551 te Hijum. Haring wordt dan "heerscip toe Hiem" genoemd. Opnieuw erft een dochter de Æbingastins, Doed geheten, getrouwd met Binnert Roorda; ze woonden in elk geval in 1578 en 1580 op Aebinga. Daarna blijkt de stins in bezit te zijn gekomen van Bennert Bennertsz van Heringa, een kleinzoon van bovengenoemde Haring. Bennert of Binnert sterft in 1583 en zijn weduwe Foekel Roorda in of voor 1590, want in dat jaar wordt een inventaris opgemaakt van de nalatenschap van Foekel. Onder ander de "Aebinga saete ende staete" behoren tot de nalatenschap "met eer ende veer en suaenejacht". Bennert en Foekel krijgen (minstens) twee kinderen: Binnert en Rixt. Mogelijk erft Binnert van Heringa de stins, maar hij blijft ongehuwd en sterft in 1638. In 1640 blijkt de stins/state in bezit te zijn van Rixt Binnertsdr van Heringa. Zij trouwt met Andries van Waltinga en ze wonen op Sickema State in Herbayum en verpachten het goed. Na het overlijden van Rixt in 1654 vererft de "sate met het swanejacht" op Binnert Heringa van Grovestins. Zijn moeder Rixt van Roorda was een dochter van Deytzen van Heringa. Deytzen was de zus van Rixt Binnertsdr van Heringa. Hij was raadsheer en grietman van Ferwerderadeel en hij woonde op Jeppema State te Westernijkerk. In 1670 heeft hij mogelijk een kerkklok geschonken aan de kerk te Hijum. Zijn naam staat op de kerkklok vermeld met het jaartal 1670 en "edelman in Hium". Binnert sterft in 1721 en wordt begraven in de kerk van Westernijkerk. Aebinga wordt dan eigendom van Frederick van Grovestins en zijn zusters, zoals we kunnen lezen op de hierna genoemde tekening van J. Stellingwerf. Vanaf 1640 wordt Aebinga State steeds verhuurd en waarschijnlijk was het inmiddels niet meer dan een gewone boerderij. Rond 1787 werd Hijum als volgt beschreven in de 'Tegenwoordige Staat der Vereenigde Nederlanden, vervattende het vervolg der beschryvinge van Friesland' (14e deel): "Hyem, gelegen aan de vaart Hyemer meer genoemd, welke de scheiding is van Leeuwarderadeel en Ferwerderadeel. Dit dorpje is klein, doch het voornaame Stamhuis van de Aebinga’s, hebbende hier in de vyftiende eeuw gewoond. Feike Æbinga, Grietman van Leeuwarderadeels Noorder-Trimdel. Ook liggen hier de overblyfzels van het sterke Slot van Eminga, niet ver van Æbinga State. Weleer werden deeze Staten door twee haatdraagende zusters bewoond, welke een geweldigen kryg in deezen hoek veroorzaakten". Op een oude kaart van Het Bildt en omstreken staat Æbingastins getekend als een torenstins van drie verdiepingen hoog met zogenoemde arkeltorentjes op de vier hoeken en daar tussen een schilddak. Op de kaart van Schotanus uit 1718 blijkt het een gewone boerderij te zijn, wel bevond zich naast de boerderij een stinswier. In 1723 maakt Jacob Stellingwerf een tekening van de ruïne. De tekst bij deze tekening luidt: "Bouwval van het oude slot Aebinga te Hyum, toebehoorende aan Generaal Fred. van Grovestins en zusters". Op deze tekening zien we een omgrachte stins, die echter nooit is uitgegroeid tot een state, hoewel hij iets beter bewoonbaar gemaakt was. Uit de geschiedenis blijkt dat de familie Aebinga de beschikking had over andere woonhuizen, waardoor de Æbingastins (mogelijk) in verval is geraakt.
Bewoners	ca 1420 Gosse Æbingha, getrouwd met Trijn Goffedr. Roorda ca 1450 Feycke Gosses Æbingha (zoon), getrouwd met Ael Sasckersdr. Jelmera ca 1475 - na 1516 Bennert Feyckes Æbingha (zoon), getrouwd met His van Rinia ca 1516 - na 1551 His van Aebinga (dochter) getrouwd met Haring Heringa ca 1551 - ca 1580 Doed Heringa (dochter), getrouwd met Binnert Roorda - 1583 Bennert Bennertsz van Heringa (neef), getrouwd met Foekel Roorda 1583 - 1590 Foekel Roorda (weduwe) 1590 - 1638 Binnert van Heringa (zoon) 1638 - 1654 Rixt Binnertsdr van Heringa (zus), getrouwd met Andries van Waltinga 1654 - 1721 Binnert Heringa van Grovestins (kleinzoon van zus) 1721 - 1730 Frederick van Grovestins en zijn zusters 1932 - 1965 Marcus III van Heloma en Anna Margaretha Georgine Aleida van Heloma
Huidige doeleinden	Op de plaats van deze stins is nu akkerland.
Opengesteld	n.v.t.
Foto's
Verantwoording	Tekst: C.W. Braaksma Bronnen: “Ljouwerteradiel” door dr. G. Abma, 1984 P.N. Noomen, De stinzen in middeleeuws Friesland en hun bewoners, 2009 Website van de heer A. Buwalda Google Earth Afb. 1: Langs stinsen, states en andere voorname huizen in Friesland, 1979 Afb. 2: archief J. Leemburg