Barrahuis te Wirdum

Ligging	De state Barrahuis stond ten noord-noordwesten van Wirdum, gemeente Leeuwarderadeel.
Ontstaan	Deze stins werd voor 1481 gebouwd.
Geschiedenis	Enkele kilometers ten noord-noordwesten van Wirdum en op een steenworp afstand van Goutum stond Barrahuis. Het wordt in de "Tegenwoordige Staat der Vereenigde Nederlanden; veertiende deel; vervattende het vervolg der beschryving van Friesland" onder Wirdum niet als adellijke state vermeld. Dat komt waarschijnlijk doordat deze stins al in de 15e eeuw eigendom was van het Barraconvent, het klooster te Burgum. Het diende als een uithof, zoals b.v. ook de Schierstins te Veenwouden een uithof was van een klooster. Waarschijnlijk was het huis met een flinke lap grond door een rijke hoofdeling aan het klooster geschonken. Dat kwam in de middeleeuwen veel voor. Het was een manier om de status van je familie op te krikken door iedereen te laten zien dat je wel geweldig rijk moest zijn om zulke grote schenkingen te kunnen doen. Barrahuis moet een groot gebouw zijn geweest, want hier werden vaak bijeenkomsten gehouden door de hoofdelingen (edelen). Niet alleen die van de eigen grietenij maar regelmatig ook van Oostergo en af en toe zelfs uit de hele provincie. Deze stins was ook vaak het toneel van strijd tussen de Schieringers en de Vetkopers omdat het aan de Middelzee-dijk stond: de enige droge-voeten-route van Leeuwarden naar het zuiden. Vaak deden Leeuwarder troepen uitvallen naar vijanden op het platteland richting Sneek en Bolsward. Soms als ze uitrukten, maar vaker nog als ze met buit beladen terugkwamen, werden de Leeuwarders bij Barrahuis door hun vijanden opgewacht. Bij die gevechten kreeg Barrahuis er dan vaak in één moeite door ook van langs, omdat er altijd wel één van beide kampen vond dat de bewoners hen niet hadden bijgestaan in de strijd. In het jaar 1507 is de later zo beroemd geworden Wigle (Viglius) van Aytta hier geboren als zoon van Folkert Aytta. In 1515 werd in de laatste oprispingen van de strijd tussen Schieringers en Vetkopers het Barrahuis verwoest. Blijkbaar was Folkert een trouw vazal van hertog Georg van Saksen, want om het verlies van dit huis te vergoeden schonk de hertog hem het Montzimahuis aan de Weaze te Leeuwarden. Jaep Dykstra schrijft op de website van het Historisch Centrum Leeuwarden over Barrahuis: ”Op nummer 26 van de Brédyk staat slechts het voorhuis van een boerderij. Toen in 1867 de spoorweg Leeuwarden-Zwolle werd aangelegd moest het bedrijfsgedeelte worden afgebroken. Een paar honderd meter westelijker is vervolgens een nieuwe boerderij gebouwd. De kuif van de buitengewoon sierlijke voorgevel geeft het jaartal 1787 te lezen, waar onder een wapenschild. Het wapen lijkt afgehakt; op de plaats daarvan is geschilderd "Oud". er onder zijn "Barra" en "huis" uitgehakt en tussen de twee woorden is "no 34" geschilderd. Voor het einde van de achttiende eeuw heeft het huis een ouderwetse gevel in rococo-vormen. De in- en uitzwenkende ojiefgevel kan zelfs in de stad Leeuwarden maar op een plek (Nieuwestad 39) worden aangetroffen. De gevel op Barrahûs is voor het platteland een verbazingwekkend rijk verzorgd exemplaar.
Bewoners	1498 Folkert Aytta
Huidige doeleinden	Bij de plek waar de stins heeft gestaan staat nu een woonhuis.
Opengesteld	Het huis is particulier bewoond en niet toegankelijk.
Foto's
Bronnen	Tekst: Jan Leemburg "Ljouwerteradiel" door dr. G. Abma, 1984 website Historisch Centrum Leeuwarden Foto 1: "Ljouwerteradiel" Afb. 1: Site over de Watergeuzen van M. Tettero