Bauwerda steenhuys te Bawert bij Holwerd

Ligging Deze stins stond te Bawert ver ten zuiden van Holwerd, gemeente Dongeradeel.
Andere benamingen Baarda, Groot Baarda
Ontstaan De stins is vermoedelijk in de 14e eeuw ontstaan.
Geschiedenis Deze stins wordt al vroeg genoemd: in 1404 als Bauwerda steenhuys. De naam is afgeleid van de terp Baert. Verdere gegevens zijn echter schaars.
In 1404 verkreeg Roward Caymga van het klooster Klaarkamp het deel dat het klooster bezat van Bauwerda steenhuys ende stattim (in dorso: Bawert steens ende statten, Holwert). In ruil verkreeg het klooster een fenne bij Eppamahuys in Holwardera hamrike. Pas in 1511 beschikken we weer over gegevens. Jemma Herjuwsma en Juke Ringen (Rinia) zijn dan eigenaars van het enige op Baerd vermelde goed. Jemma Herjuwsma's weduwe Saepck Itsma beschikte er in haar testament van 1562 over. In 1640 was juffer Douma eigenaresse; zowel in 1511 als in 1700 was het goed aangeslagen voor 15 floreen.
Als in 1404 de terp ook reeds, zoals in 1511 en 1640, slechts één goed telde, kan de stins Bauwerda dus met FC16 worden geïdentificeerd. De eigenaars van 1511 zouden dan de rechtsopvolgers van Roward Caymga in 1404 kunnen zijn.

In 1830 lag op het terrein een boerderij; langs twee en een halve zijde van het rechthoekige hornleger lag een brede gracht. De terp is beschermd. Van een stins of adellijke behuizing is in de Nieuwe Tijd geen sprake meer.
Bewoners - Roward Caymga, 1404
- ?Jemma Herjuwsma en Juke Rinia, 1511
- ?Saepck Itsma, Jemma Herjuwsma's weduwe, testeert 1562
- Cunira van Douma, eigenaresse 1640; gebruiker Pyter Bottes
- Titia van Harinxma thoe Slooten in 1698, gebruiker Wybe Hylckes (27.55 ha.)
- bijzitter Jan Idzardi eig. in 1728; Minnolt Sippes gebr.
- erven Jouert Sippes Stapert te Lemmer eig. in 1832
Huidige doeleinden Aan een deel van de gracht en hoge bomen rond het terrein is het nog herkenbaar. Het terrein is bebouwd.
Opengesteld n.v.t.
Foto's
Bronnen Tekst: Jan Leemburg
P.N. Noomen, De stinzen in middeleeuws Friesland en hun bewoners, 2009
De website hisgis