Eeburg te Lekkum

Ligging	De State Eeburg stond te Lekkum, gemeente Leeuwarden.
Ontstaan	Deze State werd in 1768 gebouwd.
Geschiedenis	Gesloopt maar toch een beschrijving waard: de state Eeburg te Lekkum, in 1898 afgebroken als zoveel andere achttiende- en negentiende-eeuwse states in Friesland. In 1767, een welgesteld man geworden, besloot de Woudsender scheepsbouwer Tiete Hylkes Tromp (1704-1785) om te gaan rentenieren. In Lekkum kocht hij landerijen met een opstal aan, grenzend aan de pastorie tegenover de kerk, en die opstal werd in 1768 ingrijpend verbouwd tot een state die de naam Eeburg kreeg. De naam verwees naar de Ee waaraan Tromps werf in Woudsend was gelegen en, toevallige bijkomstigheid, naar het water dat langs zijn nieuwe bezit stroomde, de Ee tussen Leeuwarden en Dokkum. Tromp overleed ook in Lekkum; zijn grafsteen bevindt zich in de kerk. Er prijkt echter niet de naam Tiete Hylkes Tromp op maar het chiquere Tiete van Hettinga Tromp - in 1778 had hij zich vernoemd naar zijn moeders familie. Eeburg vererfde op zijn enige dochter Wytske, getrouwd met Hein Blok. Dit huwelijk bleef kinderloos en vervolgens viel het bezit toe aan een achterneef, een zoon van neef Solke Walles en nicht Tjitske Ages Tromp. Die erfde het geheel op voorwaarde dat hij Tiete ging heten en op de state ging wonen. Deze Tiete, later president van het Provinciaal Gerechtshof, kwam zijn verplichtingen na en betrok het pand met vrouw en elf kinderen. In 1832 staat Tiete Solkes Tromp in het kadaster vermeld als eigenaar met als functie “Vicepresident bij de Rechtbank”. De Eeburgstate was sober maar voornaam. Het bijna vierkante gebouw telde twee bouwlagen: een ruim souterrain en een hoofdverdieping, onder een kap met vier hoekschoorstenen. Uit het dak was een kajuit gebouwd die twee vensters onder een tympaan bevatte. De voorgevel bezat twee keer twee ramen aan weerszijden van de toegangsdeur. De ramen hadden een roedenverdeling in zes ruiten. De ingangspartij met bovenlicht werd benadrukt door een omlijsting en een dubbele trap met bordes en hek. Onder het bordes evenals onder de vensters van de beletage voorzagen flinke ramen de kelders van licht. De achtergevel had dezelfde indeling als de voorzijde inclusief een dubbele trap met bordes. Er zijn foto’s van bewaard gebleven maar het rijke lover van de lindebomen beneemt helaas het zicht wat op de gevels. Van het interieur kunnen wij ons een beeld vormen dankzij oude beschrijvingen. Het souterrain bevatte een goed uitgeruste keuken met aanrecht, pomp en koperen kranen en kasten, een washuis, voorts turf-, provisie- en wijnkelders. Ook bevond zich hier een "nette woonkelder" met twee bedsteden die waarschijnlijk voor het personeel bestemd was, evenals de "ene dienstbodekamer". Op de eerste verdieping lagen uiteraard de voornaamste vertrekken, vier grote ruimten aan weerszijden van een brede, gestukadoorde gang met marmeren vloertegels, een rijk geheel. Westelijk van de ingang bevond zich de "Nankingkamer", behangen en voorzien van een schoorsteen met spiegel, waarvan ten minste de naam refereert aan de Chinese mode in de bouw- en interieurkunst van de tweede helft van de achttiende eeuw, en die mogelijk ook naar die mode was versierd en ingericht. Hierachter lag de zaal of witte kamer die van een rijk stucplafond en een marmeren schoorsteen met spiegel voorzien was, dit alles ongetwijfeld, gelet op het bouwjaar 1768, in de toentertijd modieuze Lodewijk XV of rococo. De zaal was bestemd voor ontvangst van gasten en die kwamen kennelijk in groten getale, getuige de aanwezigheid van drie logeerkamers in het huis. In de ontvangstruimte werd ook het porselein en kristal bewaard. Oostelijk van de ingang bevonden zich de slaapkamer en de zogenoemde grijze kamer. Uit de meubels die er stonden, kunnen we opmaken dat het de zitkamer van de familie was. Onder de kap bevonden zich eveneens vier kamers rond een portaal. Ze hadden de functie van logeerkamer, misschien met uitzondering van een vertrek waar mogelijk al in 1768 de bibliotheek van de heer des huizes stond en waar in elk geval later de jurist Tiete Solkes Tromp zijn boeken had staan. Verder was er nog een linnenzolder. Over de oudste tuinaanleg weten we niets, wel echter over een latere vorm. Te oordelen naar de foto’s is de tuin op enig moment aangepast naar de mode van de Engelse landschapsstijl die in Friesland in zwang raakte aan het begin van de negentiende eeuw. De Eeburg-tuin bezat alle kenmerken van deze stijl, zoals een door een brug overspannen vijver met een golvende contour en perken van onregelmatige vorm tussen kronkelende paden, het geheel omzoomd door zware eiken, linden en esdoorns. In de zuidoostelijke tuinhoek stond zelfs een zomerhuis of prieel en er hoorde een boomgaard bij. Op 12 januari 1871 stond in de Leeuwarder Courant een bericht over een “Groote houtveiling van zware eiken, linden en esdoorns op Eeburg”. De state werd in 1897 verkocht aan de landbouwers Pieter en Joute van der Werff. De afbraak van het als "soliede" aangemerkte Eeburg volgde een jaar later. In de Leeuwarder Courant van 11 maart 1898 lezen wij het droevige relaas: "Vele werklieden gewapend met bijl en breekijzer en hamer zijn dag uit dag in bezig het nog hechte gebouw te vernietigen (..). Al het boom- en struikgewas der buitenplaats is reeds verwijderd (..). Het gaat deze plaats net als vele andere dorpen op of nabij terpen of wierden gelegen, of in ’t bezit eener buitenplaats, eenmaal gaat de vroegere schoonheid voorbij (..)". Op 11 april 1898 maakt de Leeuwarder Courant tenslotte melding van het afgraven van de terp van Eeburg. Aan het vroegere Eeburg herinneren nu slechts enkele straatnamen in Lekkum.
Bewoners	1768 - 1785 Tiete Hylkes van Hettinga Tromp 1785-1788 Uilkje Hoites, wed. Van Hettinga Tromp 1788 Wytske van Hettinga Tromp Tiete Solkes 1897 Pieter en Joute van der Werff
Huidige doeleinden	Van de State is niets meer terug te vinden.
Opengesteld	n.v.t.
Foto's
Bronnen	Tekst: Langs Dokkumer Ee, tussen Bonke en Ake. Monumenten in en rond Lekkum, Miedum en Snakkerburen. Leeuwarden, 1996 “Ljouwerteradiel” door dr. G. Abma, 1984 Website hisgis Archief J. Leemburg Foto 1: website Historisch Centrum Leeuwarden