Groot Hermana

Ligging	De State Groot Hermana heeft te Minnertsga, geemente Het Bildt, gestaan. Stond iets ten noordoosten van de kerk aan de tegenwoordige Hermanawei. Tegenwoordig staat hier een boerderij, door alle ‘nieuwbouw’ bijna midden in het dorp.
Ontstaan	De oudste stins zou hier al in de 9e eeuw gestaan hebben.
Geschiedenis	Volgens de legenden zou al in 807 de Hermana stins door een overstroming verwoest zijn. Of dat klopt is twijfelachtig, maar het geslacht Hermana moet oud geweest zijn. Al in die zelfde 9e eeuw werd Hessel Hermana gekozen tot Potestas van Friesland. In die functie had hij het bestuur over heel Friesland… voor zover dat de andere ‘Vrije Friezen’ (hoofdelingen) welgevallig was uiteraard. De potestaat werd niet voor niets de ‘eerste onder zijns gelijken’ genoemd. Ook zouden de Hermana’s hebben meegedaan aan de kruistochten. Voor wat concreter historische feiten moeten we echter naar de 14e eeuw. Rond 1380 komen we een Tziercks of Tiercks Hermana tegen. Met wie hij getrouwd was weten we niet, en vermoedelijk had hij maar één (erf)dochter: Syts. Deze Sytzs Tziercks Hermana, geboren rond 1380, trouwde ca 1400 met Wibren Hobbesz Gerbranda. Waarschijnlijk ging Sytzs pas na de dood van haar vader, samen met haar man en kinderen, op de stins wonen. De familienaam van haar man werd toen veranderd in Hermana. Twee kinderen, Douwe Sybrandsz Gerbranda, Katryn Gerbranda waren toen al geboren, terwijl de derde, Hobbe Wybrandsz, waarschijnlijk op Groot Hermana geboren is (ca 1415-1420) en meteen de achternaam Hermana kreeg. Alleen de kinderen van Hobbe heten Hermana. Na de dood van Syts of Sytzs hertrouwt haar weduwnaar Sybren Hobbesz Gerbranda met Gerland Ockinga, die zich ook Hermana gaat noemen. Zij krijgen een dochter, Teda [Wybrens], die we zowel met de achternaam Hermana en Gerbranda tegen komen. In het testament van Gerland uit 1456 laat zij het een en ander na aan de kerk van Minnertsga en alle geestelijken van het dorp. De stins wordt geërfd door de jonste zoon Hobbe Wybrens Hermana, die weer opgevolgd wordt door zijn zoon Wybren Hobbesz Hermana. De oudste grafsteen van de Hermana’s in de kerk van Minnertsga is die van "Hobbo heerschap in Minnertsga" die op St. Lucas Evangelist (18 oktober) 1521 overleden is. Die zerk vertoont in het midden het Hermana wapen. Hobbo was een zoon van de hierboven genoemde Wybren Hobbesz Hermana. Bij zijn vaders dood erft Hessel van Hermana de state. Hij is echter niet de enige erfgenaam, want zijn broer Frans van Hermana kan het zich permitteren een ‘nieuw’ huis te bouwen, een eindje ten noorden van het stamslot, waarschijnlijk bij een bestaande boerderij die hij van zijn veder erfde. Dat werd Klein Hermana, waardoor het stamslot voortaan Groot Hermana genoemd werd. Hessel trouwde met Frau Sjoerdsdr. van Heemstra. Hij overleed op 8 februari 1561. De laatste Hermana op Groot Hermana was Jan Wibrens die overleed in 1591. Mogelijk is de state na zijn dood nog bewoond door zijn weduwe Anna van Dekema die in 1616 overleed. Rond 1640 was het huis in bezit van Ymck van Dekema, waarschijnlijk een nicht (tantezegger) van Anna. Rond 1700 was Tjalling Homme van Camstra eigenaar van zowel Klein als Groot Hermana. Hij liet Groot Hermana afbreken, maar nog in 1762 werd er geadverteerd met: "Verkoop van 200 zware essen op de singel van Groot Hermana". Nu herinnert alleen een stukje gracht voor de boerderij aan de straatzijde nog aan de oude situatie. In de achtergevel van de schuur is een steen gemetseld met de tekst "Groot Hermana Staate en Boere Huis en Schuir Nieuw Geboud en verset in den Jaare 1772". Daaruit kan worden afgeleid dat niet alleen de oude state, maar enkele decennia later ook de boerderij bouwvallig geworden was en er nieuw gebouwd moest worden. Hermana State zelf stond op een omgracht terrein ten noorden van de boerderij. Dit terrein werd nog tot ver in de 20e eeuw "It Stinzelân" (het stinsenland) genoemd. Door de huidige nieuwbouwwijk is daarvan niets meer te herkennen, zelfs de naam is verloren gegaan. In de 19e en 20e eeuw hebben op de boerderij drie generaties Zoodsma gewoond. Eerst Sietse, toen zijn zoon Sipke en daarna zijn kleinzoon Andries. Daarna kwam de fam. De Groot en tegen het eind van de 20e eeuw de fam. Sinnema die de boerderij fraai hebben gerestaureerd.
Bewoners	ca 1380 - ca 1415 Tziercks of Tiercks Hermana ca 1415 Sytzs Tziercks Hermana, getrouwd met Wibren Hobbesz Gerbranda Hobbe Wybrens Hermana ca 1460 Wybren Hobbesz Hermana ca. 1500 - 1521 Hobbo van Hermana 1521 - 1561 Hessel van Hermana Wybren van Hermana (?) ? - 1595 Jan Wybrens van Hermana, getrouwd met Anna van Dekema (overl. 1616) 1640 Ymck van Decama 1700 Tjalling Homme van Camstra ca. 1890 Sietse Zoodsma Sipke Zoodsma Andries Zoodsma fam. De Groot fam. Sinnema
Huidige doeleinden	Van de State is niets meer terug te vinden.
Opengesteld
Foto's
Bronnen	Tekst: Jan Leemburg "Beschryvinge van de Heerlyckheydt van Frieslandt" door Chr. Schotanus (1664) "Tegenwoordige staat van Friesland" ca. 1780 "De historie gaat door het eigen dorp" van A. Algra (1955-1960) "Om toer en tsjerke fan Minnertsgea" van A.D. Wumkes, 1948 "Minnertsgea" van P.B. Winsemius, 1952 "De boerepleatsen en gerniersuzen út it âlde Barradiel" door K. Zwart en G. Vogel, 1996 Genealogieën van André A. Buwalda Verhoeven, Mol, Friese testamenten, 1994 (bv. nr 18) Artikel GJ 1998, Hein Walsweer, het Heer-Symonsleen van Herbayum, (betreft de Gerbranda's en Sickema's en Waltinga's, maar ook informatie over de oudste Hermana's) De Riniawebsite Foto 1 en 2: Uit het archief van J. Leemburg