Heemstra State te Oenkerk

Ligging	Deze State stond in Oenkerk, gemeente Tytsjerksteradiel.
Ontstaan	De State wordt voor het eerst aan het begin van de 16e eeuw genoemd.
Geschiedenis	Aan het begin van de 16e eeuw worden als eigenaars en bewoners van de State Feye en Taecke Obbema genoemd, die ook wel onder de naam Heemstra vermeld worden. Vanaf die tijd is de State bijna 400 jaar in bezit gebleven van deze familie. Zo komen we in een koopbrief van 10 januari 1775 de "Hoog welg. Heer jr. Schelte van Hiemstra burg.m. der stede Bolswart, woonagtig te Oenkerk" tegen. (TIE 069 folio 206). In de tweede helft van de 19e eeuw werd het te duur om het landgoed te kunnen onderhouden en ging de familie elders wonen. De belangrijkste oorzaak hiervan was het teruglopen van de inkomsten uit de landerijen. Rond 1878 ontstond er zelfs een landbouwcrisis en werd de State te huur aangeboden. Weer later besloot de familie de State te verkopen en kwam deze in bezit van Theo van Welderen baron Rengers. Deze baron woonde oorspronkelijk op Stania State en verhuisde in 1895 naar de Heemstra State, terwijl zijn zus Clara op Stania State ging wonen. Na 1932 werd Heemstra State in gebruik genomen als rusthuis. Het einde van de State kwam, toen in 1972 besloten werd om te State af te breken en er een nieuw bejaardentehuis voor in de plaats gezet. Dit nieuwe bejaardentehuis werd toen Nieuw Heemstra State genoemd. Het uit 1972 daterende gebouw werd in 2002 al weer afgebroken en vervangen door de nieuwe Van Welderen State. Van de State is een tekening bewaard gebleven uit 1721 van de hand van Jacob Stellingwerf. Op deze afbeelding zien we een vrij eenvoudig huis. Het omgrachte terrein waar de State op stond was alleen toegankelijk via een eenvoudige brug met hek. Het huis bestond uit een hoofdgebouw van twee bouwlagen en twee haaks hierop gebouwde vleugels van één bouwlaag met tuitgevels. Alle gevels bezitten smalle vensters of kruisvensters met luiken beneden en glas-in-lood ramen boven. Als we naar de bouwstijl van het huis kijken, dan kunnen we aannemen dat de State rond 1600 gebouwd is. Er is nog een tweede tekening bewaard gebleven uit 1856. Deze afbeelding is van een onbekende kunstenaar en we zien hierop een volledig ander Heemstra State. Het is nu een eenvoudig buiten met een bijna vierkante plattegrond; de vleugels zijn voorzien van schilddaken en op de hoeken zijn schoorstenen aangebracht. De ingang bevindt zich midden in de voorgevel; de gevel is hier uitgebouwd en voorzien van een kroonlijst. Links en rechts van de dubbele deuren zijn twee zesruitsvensters aangebracht. Verder zien we op deze afbeelding dat er aan de noordzijde van de State een dienstgebouwtje met zadeldak is gebouwd, terwijl aan de andere zijde zich een laag hok bevindt. Het bijschrift bij de tekening meldt, dat de State toen bewoond werd door freule L.C. van Heemstra.
Bewoners	begin 16e Feye en Taecke Obbema of Heemstra familie Heemstra 1721 Feye van Heemstra 1775 - 1803 Jhr. Schelte van Heemstra, getrouwd met Wisck van Scheltinga 1856 freule L.C. van Heemstra eind 19e eeuw - 1932 Theo van Welderen baron Rengers 1932 bejaardentehuis
Huidige doeleinden	Op de plaats van de State bevindt zich nu een bejaardentehuis. Alleen het tuinhuis en het park zijn nog overblijfselen van het adellijke landgoed.
Opengesteld	n.v.t.
Foto's
Bronnen	Tekst: Stinsen en States, Adellijk wonen in Friesland, 1992 Aantekeningen van J. van der Zwaag Foto 1: Jan van der Zwaag Foto 2 en 4: Website van Tresoar Foto 3: Archief van J. Leemburg Afb. 1: Stinsen en States, Adellijk wonen in Friesland, 1992 Afb. 2: internet Afb. 3: J. van der Zwaag