Jaersma State te Holwerd

Ligging Deze state lag ten zuiden van Holwerd, gemeente Dongeradeel, en grensde aan de zuidzijde van Hania State.

Opname van boerderij Jaarsma State in 1982

Andere benamingen Jarichsma, Groot Jaarsma
Ontstaan De stins is vermoedelijk in de 14e eeuw ontstaan.
Geschiedenis De familie Jaarsma te Holwerd gold als adellijk. Zij behoorde tot de kleine hoofdelingen en stierf in de vroege 17de eeuw uit.(*1) De state vererfde al eerder via de vrouwelijke lijn uit de familie.

Jarichsma werd in 1390 genoemd als woonplaats van Riowrd Jarichsma, grietman over de beide Dongeradelen. Een akte betreffende jaarmarkten in 1452 werd mede bezegeld door Offa Jurgijsma. Omdat Lijef Iarsma in 1453 Binnert Haygha op Hania voor zich laat zegelen, woonde hij waarschijnlijk in Holwerd. In 1491 sloot Take Jaersma zich aan bij het verbond met Groningen en in 1504 en 1505 wordt hij als edelman in Dongeradeel genoemd. In 1511 was hij eigenaar en gebruiker van Jaarsma te Holwerd met 44 pondemaat binnendijks en 8 pondemaat buitendijks land.
Zijn zoon Siuerdt schijnt enige tijd te Hantum en later in Holwerd te hebben gewoond. Hij was gehuwd met Popck Hoytsma of Tzyallinga. In 1526 kregen zij van Lywe Hoytsma te Hantum, die Popck zijn nicht noemde, diens goederen (zie Tjallinga te Hantum). Een broer van Siuerdt Jaersma was Ritscke Jaersma, priester in Holwerd, die in 1539 testeerde en ondermeer rechten in het van zijn vader geërfde goed te Medwerd had; een zuster van Siuerdt en heer Ritscke was non in klooster Sion.
Een dochter van Siuerdt Jaersma trouwde met Saecke Haringz Rinia, grietman van Westdongeradeel. Ook hun zoon Ritscke van Rinia was van 1586 tot 1618 grietman (zie ook Bonga te Holwerd). Van de Rinia’s vererfde Jaersma via de vrouwelijke lijn op de Saeckema's. Zowel van de Jaersma's, als van Rinia’s en Saeckema's zijn graven in de Holwerder kerk bewaard.

Op de kaarten van 1622 en 1664 wordt Jaersma nog een edele state genoemd, op die van 1718 niet meer. Rond 1785 meldt de "Tegenwoordige Staat" omtrent Hania State: "Deze plaats is merkwaardig wegens haare plantagie, welke ongeveer zeven morgen groot is, en ook een gedeelte beslaat van Jaarsma-state, waarvan byna niets dan de naam is overgebleeven". De boerderij lag in 1832 en ook nu nog binnen een ruime gracht.

(*1) Jaersma's trouwden met partners uit andere families van kleine hoofdelingen, zoals Rinia en Hania van Holwerd. Vergelijk ook Rennerda te Brantgum en Herwey te Ternaard. Een dochter Jaersma trouwde met een aanzienlijke kloostermeyer op Monnikhuis te Holwerd.
Bewoners - ?Lijef Iarsma, 1453
- Take Jaersma, 1491, 1504, 1511. Zoon:
- Siuerdt Jaersma, 1526, 1539 op Jaersma. Dochter:
- Romck Jaersma. Zij trouwde met Saecke Haringsz Rinia, 1541-1560 grietman. Zoon:
- Ritscke van Rinia, 1586-1618 grietman. Ritsckes zuster Fedt Saeckes Rinia, gest. 1624, trouwde met Sjoert Saeckma. Hun kleinzoon:
- dr. Suffridus Saeckema, grietman van Dantumadeel, was in 1640 eigenaar van Jaarsama state ende saate
- secretaris Henricus van Wyckel en 'wijlen de heer Cornelius Bosman kinderen' beide voor de helft eigenaar;
gebruiker Monte Freerxs in 1698, in 1700 88 pondemaat/29.29 ha. groot
- in 1728 Monte Freerks naast gebruiker tevens volledig eigenaar
- 1832 Abe Goffes de Boer uit Ternaard eigenaar
Huidige doeleinden Op het vanuit de lucht nog goed te onderscheiden voormalige stinsterrein naast dat van Hania State staat een boerderij.
Opengesteld n.v.t.
Foto's De boerderij Groot Jaersma op 25-04-2010
Bronnen Tekst: Jan Leemburg
P.N. Noomen, De stinzen in middeleeuws Friesland en hun bewoners, 2009
Herma M. van den Berg, De monumenten van geschiedenis en kunst, Noordelijk Oostergo, De Dongeradelen
De website hisgis
Genealogische database van J. Leemburg
Aantekeningen archief J. Leemburg
Foto 1: 'De monumenten van geschiedenis en kunst...'
Foto 2: Jan Leemburg