Julius van Gheelhuis te Leeuwarden

Ligging Dit huis stond in Leeuwarden aan de Grote Kerkstraat, nr. 212.

Recente foto van het huis (2020)

Ontstaan Het huis werd in 1545 gebouwd.
Geschiedenis Het Julius van Gheelhuis is in 1545 gebouwd door de procureur-generaal Julius van Gheel op fundamenten van een stins.
Het huis wisselde regelmatig van eigenaar. In 1762 werd één van de meest illustere bewoners eigenaar van het huis: het was de ontzettend rijke Eyso de Wendt, direkteur van de handel op China.
Van 1883 tot 1890 woonde de familie Zelle in het huis. Hun dochter, Margaretha Geertruida van Zelle, kreeg bekendheid onder de naam Mata Hari. Haar leven eindigde in 1917 voor een Frans vuurpeleton op beschuldiging van spionage voor Duitsland.
Sinds 1977 is het huis ingericht als Frysk Letterkundich Museum en Dokumintaasjesintrum.

De L-vormige plattegrond van het laat-middeleeuwse huis is ondanks de vele verbouwingen nog steeds herkenbaar. In de binnenhoek van de lange en korte vleugel staat de traptoren met spiltrap, die bij de restauratie in 1976/'77 naar de nauwkeurige vogelvluchtkaart van Sems zijn achtzijdige naaldspits terugkreeg. De kap is nog voorzien van spanten en één van de zalen op de verdieping bezit nog een gaaf plafond met moerbalken en kinderbinten. Zowel de spanten als het plafond dateren uit de bouwtijd van het huis.
Tijdens de restauratie zijn in het muurwerk ook allerlei oude sporen teruggevonden, die echter nu weer zijn weggewerkt. Door de vele verbouwingen is het huis een boeiend geheel met bouwsporen uit vele eeuwen.
Bewoners 1545 Julius van Gheel
1762 Eyso de Wendt
1883 - 1890 familie Zelle
1977 Frysk Letterkundich Museum en Dokumintaasjesintrum
Huidige doeleinden Het huis wordt particulier bewoond sins 2002.
Opengesteld Het huis is niet toegankelijk.
Foto's Zwart-wit foto van het huis Foto van het huis op 10 maart 2005 Foto van de zuidzijde van het huis met traptoren uit ca 1975 Foto van het huis op 17 november 2005 Oude afbeelding van het huis op een plattegrond van J. Sems uit 1603
Bronnen Tekst: Stinsen en States, adellijk wonen in Friesland, 1992
Foto 1: archief van de heer A. Fahner
Foto 2: Stinsen en States, adellijk wonen in Friesland, 1992
Foto 3 t/m 5: J. Leemburg
Afb. 1: Archief van J. Leemburg