Ligging
|
Dit huis is gelegen aan de Brede Plaats in Franeker.

|
Ontstaan
|
Het huis werd voor 1530 gebouwd.
|
Geschiedenis
|
Omstreeks 1530-1540 werd een reeds bestaand gebouw waarschijnlijk door Jarich (van)
Botnia, grietman van Franekeradeel, drastisch verbouwd. Dit bestaande gebouw was
opgebouwd uit kloostermoppen, twee lagen rode en één laag gele. De vensters
bestonden uit kloosterkozijnen.
In de gevel aan de Breedeplaats is dit nog duidelijk herkenbaar. Zelfs zou men nog
een ouder gedeelte kunnen herkennen, namelijk ter plaatse van de kelderraampjes
rechts in de gevel. Dit gedeelte is opgebouwd uit secundair verwerkte kloostermoppen
in een willekeurig verband. Zeer duidelijk is dat de verbouwing van 1540 met
een verhoging van ruim een meter gepaard ging. Dit gedeelte is opgebouwd uit rode
rooswinkels afgewisseld met een laag gele moppen. Ook de toppen van de zijgevels
dateren uit deze periode en zijn versierd met nissen en een opklimmend
boog-fries.
Het gehele houtskelet en de kap werden vernieuwd. In het linkerdeel werden een
begane grond en een verdieping aangebracht, terwijl rechts boven de overwelfde
kelder een zaal werd aangebracht. De twee zandstenen kruiskozijnen kwamen voor twee
kloosterkozijnen in de plaats. Tijdens de restauratie in 1975 bleek dat deze
kozijnen opgebouwd waren uit onderdelen van vier kloosterkozijnen. Het dak was met
leien bedekt.
'Er stond een schuur bij en de grote hovinge strekte zich uit tot aan het
Zuiderbolwerk' (L. Mulder).
Het huis is door de eeuwen heen vaak van eigenaar verwisseld en heeft derhalve vele
veranderingen ondergaan, zowel in- als uitwendig. De meeste kruiskozijnen zijn
vervangen door de 18e-eeuwse en 19e-eeuwse schuiframen. De twee hierboven beschreven
kruiskozijnen zijn behouden gebleven.
Wellicht in de 18e eeuw werden de leien vervangen door blauw geglazuurde pannen en
werd een rijke kroonlijst aangebracht. Bij de restauratie in 1975 zijn de leien weer
aangebracht en is de kroonlijst verwijderd en vervangen door een eenvoudige goot op
een geprofileerde bakstenen lijst. Oorspronkelijk zal geen goot aanwezig geweest
zijn. De houten vensters zijn gehandhaafd. De omstreeks 1900 door de architect van
de Kloot Meyburg aangebrachte stoep met ingang aan de noordelijke zijgevel is
verwijderd.
In 1853 werd het huis bestemd tot Diaconie-weeshuis. Een steen boven de deur getuigt
hier nog van. Nu is het in gebruik door de hervormde gemeente.
|
Bewoners
|
ca 1530 Jarich Botnia
|
Huidige doeleinden
|
De huidige doeleinden zijn mij niet bekend.
|
Opengesteld
|
Ik weet niet of het huis opengesteld is voor bezichtiging.
|
Foto's
|
|
Bronnen
|
Tekst: Aardrijkskundig Woordenboek van Van der Aa
Langs stinsen, states en andere voorname huizen in Friesland, 1979
Foto 1: Albert Speelman
Afb. 1: Langs stinsen, states en andere voorname huizen in Friesland, 1979
|