De Orebyt te Dronrijp

Ligging	Deze buitenplaats stond in Dronrijp, Tichelwurk 11, gemeente Menaldumadeel.
Andere benaming	Orebijt, Oorbijt, Oorbijters, Oorbiet
Ontstaan	Het is niet precies bekend wanneer het buiten is gebouwd.
Geschiedenis	Hoog boven aan de zuidzijde van het huis aan Tichelwurk nr. 11 zijn twee gedenkstenen ingemetseld. Deze zijn vanaf de weg te zien, iets verscholen achter de bladeren van een boom. Daar staan twee namen in. Aan de andere kant van het huis, de noordzijde, staat dat in het jaar 1736 door Lucia Aurelia Schik de eerste steen aan de Ticheloven is gelegd. Dat betreft de voormalige steenfabriek die dichtbij het huis heeft gestaan. Maar wat het meest de aandacht trekt is de gedenksteen van de twee vechtende mannen in een boot. Het is een open boot met een zwaard en een duidelijk zichtbaar roer. Aan de kleren en aan de kleine hoeden op de vloer van de boot kan men zien dat het jonge mannen uit de hogere stand zijn. Daaronder staat de spreuk: Door de Nyt wordt Twist Geboren Door Gebyt Dit Oir Verloren Het verhaal gaat dat de twee zonen van de slotheer verliefd waren op hetzelfde meisje en in de minnetwist beet de een de ander een oor af. Een prachtig verhaal. Een onvervalste 17e/18e eeuwse verklaring van de naam van het huis. De waarheid is helaas veel meer met de voeten in de Dronrijper klei. “De Orebyt” betekent heel gewoon “de arbeid”. Er was hard gewerkt om deze boerderij zo groot te maken en het ruime huis te kunnen betalen. Ook de steenfabriek die Johannes Casparus Schik liet bouwen kreeg de naam Orebyt. Vanaf dat moment was Johannes dus niet alleen secretaris van Menaldumadeel (tegen een vorstelijk salaris), maar ook steenfabrikant. Omstreeks 1715 komen Johannes Casparus Schik en zijn vrouw Luytske Rodenhuis op De Orebyt wonen. Dat stond er al een tijdje, want in 1640 was het eigendom van Gerrijt van Sissinga en Grietie Ens die de boerderij verpachten aan Andries Pijters Stellingwerf. In 1700 is het van de erven van mw. Adjus, weduwe Blauw voor 1/3 deel en het andere 2/3 deel is van Folpert Baarda die zelf gebruiker is. Het gaat Johannes en Luytske blijkbaar financieel voor de wind, want op zeker moment verhuizen ze naar het veel grotere Gralda State onder Menaldum. In 1735 wordt een zekere dr. Johannes Schik, “advocaat van den Hove van Friesland”, benoemd tot “gezworen clerc” van Menaldumadeel. Dat zou zijn zoon kunnen zijn en mogelijk gaat die op De Orebyt wonen als pa en moe naar Gralda State gaan. Een andere nakomelinge, Anna Schik, trouwt met Neno Burhoven Viëtor, in de Franse tijd “maire” van Dronrijp en na de Franse tijd grietman van Menaldumadeel. Zij wonen tot ca. 1840 op De Orebyt. De steenfabriek wordt in 1919 afgebroken en het land, behalve de huizen, wordt door de heer J. de Boer bij zijn boerderij getrokken. Jan de Boer, is vanuit Achlum op 7 jarige leeftijd met zijn vader Hoite, moeder Akke en zijn twee zussen Ruurdje en Jeltje de Boer naar Dronrijp gekomen. Dat is nu 69 jaar geleden. Na 1 jaar de boerderij gepacht te hebben van aannemer/eigenaar Wenselaar uit Schingen brak er brand uit. De grootvader van Jan, Willem de Boer, klauterde met de lamp, toen waren het nog allemaal petroleumlampen, naar de hooizolder. Hij stapte daar in een gat en de lamp viel uit zijn handen. De gevolgen laten zich raden. De boerderij werd heel keurig weer gebouwd door de aannemer. Later heeft grootvader Hoite de boerderij gekocht. Het land ligt tussen de vaart en het Harinxma kanaal en vanaf daar waar vroeger de bocht van het kanaal was tot aan de kippenslachterij en zuivelfabriek bij de brug van de Dubelestreek richting Hatzum. De heer Jan de Boer woont nu in het dorp en zijn zoon beheert de boerderij. Als er veel werk is helpt hij nog wel mee, maar er zijn ook nog andere leuke bezigheden.
Bewoners	1640 Gerrijt van Sissinga en Grietie Ens 1700 de erven w. mw. Adjus, wed. Blauw 1/3 en Folpert Baarda 2/3 ca. 1715 Johannes Casparus Schik en Luytske Rodenhuis Johannes Schik? rond 1800 Anna Schik en Neno Burhoven Viëtor rond 1938 Hoite de Boer Jan de Boer zoon van Jan de Boer
Huidige doeleinden	Op de plaats van het huis staat nu een boerderij.
Opengesteld	De boerderij is niet vrij toegankelijk.
Foto's
Bronnen	Tekst: Jan Leemburg "Menaldumadeel, 2000 jaar leven in een Friese grietenij” door David Hartsema, 1981 “Skiednis fan Menameradiel” red. O. Santema en dr. Y.N. Ypma, 1972 Website van de Gemeente Dronrijp Afb. 1: "Menaldumadeel, 2000 jaar leven in een Friese grietenij”, origineel in prentenkabinet Foto 1 Website van de Gemeente Dronrijp Fries Museum Afb. 2: Archief J. Leemburg