Rypkama State te Akkrum

Ligging De state lag in de buurschap Aalsum onder Akkrum, gemeente Heerenveen.

Deel terrein waar Rypkema en Roorda gestaan moeten hebben (rechts boerderij Roorda State)

Ontstaan Mogelijk reeds in de 14e eeuw.
Geschiedenis De familie Rypkema in Utingeradeel en haar machtsbasis te Aalsum is interessant omdat zij ons door een toevallige gunstige bronnenoverlevering een voorbeeld geeft van een geslacht van kleine hoofdelingen op de grens van Utingeradeel en Idaarderadeel.
De oudste vermelding van de Rypkema's is van 1427. Toen deed Sywrd Riipkama, parochiaan te Aalsum, afstand van aanspraken op goederen te Birstum.
Verschillende nakomelingen van hem zijn bekend. Het beeld dat zich aftekent is dat van een familie met grondbezit in verschillende goederen onder Aalsum, in de aangrenzende grietenij Idaarderadeel, in Birstum en in Akmarijp. Het aanzien van de familie blijkt verder uit het gebruik van eigen zegels, ook op verzoek van anderen, en uit het feit dat ze geestelijken voortbracht die in nabije dorpen beneficies wisten te verkrijgen.

In 1449 werd binnen de familie een boedelscheiding gemaakt, waarbij het bezit te Birstum aan Stennert Sjoerds kwam, het bezit in Akmarijp aan zijn broers en zusters. Het Birstumer bezit werd vervolgens deels aan de Wiarda's te Goutum overgedragen, die het uiteindelijk aan het klooster Aalsum schonken. Het Akmarijpster goed is tot in de 16de eeuw deels te volgen als Molla state, naar een typerende voornaam die bij een tak van de Rypkema's voorkwam.
Het "stamhuis" van de familie lijkt in de 15de eeuw te Aalsum gelegen te hebben. Daar woonde de stamvader Sywrd Riipkama in 1427. In 1455, 1470 en 1491 hadden de Rypkema's daar belangen in Hottingagoed bij Hottingazijl, een strategische plaats! En in 1455 ruilden ze land op de terp te Aalsum en in Gerbrandisma goed aldaar. Tenslotte was in 1471 een kleindochter van Sywrd met haar man woenachtich toe Roerda by Aelsim.
Aan het eind van de 15de eeuw lijken de Rypkema's "gewone boeren" te zijn geworden. De concurrentie met grotere hoofdelingen in de streek, zoals de Oenema's, Douwama's en Wiarda's hebben ze niet volgehouden. De goederen te Birstum en Hottinga te Aalsum kwamen uiteindelijk aan het klooster Aalsum; Roorda state te Aalsum aan de Jacobijnen van Leeuwarden, waarna het na de Reformatie aan het Sint-Antonygasthuis kwam.
De gebruikers van de boerderij, vermoedelijk samengevoegd met Roorda State, waren in 1640 Thomas Dirx en Rommert Dirx, en in 1698/1700 en 1728 Claas Aukes. Het goed was toen 104 pondemaat groot (ruim 38 hectare).

Bewoners 1427 Sywrd Riipkama
Sint-Antonygasthuis
Huidige doeleinden Op het terrein van de states Roorda en Rypkema staat een boerderij die Roorda State wordt genoemd.
Opengesteld De boerderij wordt particulier bewoond en is niet toegankelijk.
Foto's
Bronnen Tekst: met toestemming van auteur P.N. Noomen overgenomen van www.hisgis.nl, tab "kaartlagen", keuze "Stinzen fryslan". Die tekst is tevens gepubliceerd in "De Stinzen in middeleeuws Friesland en hun bewoners", P.N. Noomen, Uitgeverij Verloren, Hilversum, 2009
Foto 1: archief van J. Leemburg