Tademastins te Kollum

Ligging	Deze stins stond aan de Van Limburg Stirumweg 25, ten westen van Kollum, gemeente Kollumerland.
Ontstaan	De stins wordt voor het eerst vermeld in 1511 maar zal ongetwijfeld in de 14e eeuw of eerder gebouwd zijn.
Geschiedenis	Tademastins werd aan het begin van de 16de eeuw bewoond door Buwe Tadema. Hij wordt genoemd in 1511 en 1529*, zijn erfgenamen in 1543. Een van die erfgenamen was Kempo van Tadema die met Wyts van Foppinga uit Dronrijp trouwde; een zuster van Bouwe trouwde in op Bama in Kollum. Kempo bezat ook in het dorp Kollum zelf tuinen en huissteden. In 1562 vertegenwoordigde hij met Scipio van Meckema het dorp Kollum bij het protest tegen het betalen van tol op de Scholbalg. In mei 1574 kwam hij nog voor als volmacht van Oostergo, maar twee jaar later werd zijn vrouw als weduwe vermeld. Een zoon van Kempo, Buwe Tadema, was in 1585 rechter in Kollum, maar hij schijnt zijn taak niet goed uitgevoerd te hebben. Hij was getrouwd met Margrieth van Bootsma, en pretendeerde dat hem het collatierecht van de Heilig Sacramentsprebende toebehoorde. Hij kwam daardoor in conflict met de Bootsma's en Jellema's. Het paar woonde in een huis in het centrum van het dorp dat van haar ouders afkomstig was. Kempo's andere zoon, Offcke Tadema, trouwde met Tieth van Jeltinga, weduwe van Eelco Melkema. Hij was volmacht op de Landdag (1585) en woonde in de Laansterkluft, dus vrijwel zeker op Tademastins. Hij stierf in 1589 en werd in de familiegrafkelder in de kerk van Kollum bijgezet. Zij lieten vier kinderen na: Frouck, Wyts, Benno en Kempo. Frouck stierf ongehuwd, Wyts trouwde met Wyger van Buma te Oudwoude en Benno woonde vrij zeker op Tadema State ten oosten van Kollum. Volgens oude Friese traditie viel het ouderlijk huis Tademastins toe aan de jongste zoon Kempo van Tadema. Hij trouwde met Catharina van Scheltinga, was rekenmeester van Friesland en dijkgraaf van Kollumerland. In 1620 werd hij gekozen om als vertegenwoordiger van Kollumerland aanwezig te zijn bij de begrafenis van graaf Willem Lodewijk van Nassau. Hij stierf op 37-jarige leeftijd in 1622 en liet Tademastins na aan zijn dochter Dodonea van Tadema, gehuwd met Pibo van Doma, uit een familie van rijke kooplieden en eigenerfden die later Fogelsangh State te Veenklooster kocht. Van oom Benno erfde zij ook Tadema State, later Domabosch geheten, ten noordoosten van het dorp. Zij gingen op de nieuwere, modernere en vrijwel zeker grotere state wonen en Tademastins werd toen waarschijnlijk afgebroken. Andreae vermoedt rond 1885 dat “op die plaats de thans nog bestaande landbouwerswoning is gesticht, die kennelijk uit de steenen der vroegere stins is opgebouwd”. * Bouwe Tadema was één van de belanghebbenden bij de bedijking van Nieuw Kruisland. [Andreae, Lauwerszee, 109, 161.]
Bewoners	tot ca 1543 Buwe Tadema rond 1562 Kempo van Tadema rond 1585 Offcke Tadema tot 1622 Kempo van Tadema vanaf 1622 Dodonea van Tadema, gehuwd met Pibo van Doma
Huidige doeleinden	Van de Stins is niets meer terug te vinden.
Opengesteld	n.v.t.
Foto's
Bronnen	Tekst: Jan Leemburg mr. A.J. Andreae, Kollumerland en Nieuw Kruisland, 1883-1885 P.N. Noomen, De stinzen in middeleeuws Friesland en hun bewoners, 2009 Herma M. van den Berg, De monumenten van geschiedenis en kunst, Noordelijk Oostergo, Kollumerland Foto 1: “De monumenten…, Kollumerland” Afb. 1 Website van Hisgis