Tammama State te Lytsewier onder Wetsens

Ligging Deze State stond te Lytsewier onder Wetsens, gem. Dongeradeel.

De boerderij Tammama op het staterrein in april 2010

Ontstaan Het huis wordt in 1481 genoemd.
Geschiedenis De buurschap Lutke- of Lytsewier bestond uit twee sates. FC8 was kloostergoed van Sion. Sate FC7 was eigenerfd bezit van een familie die soms als Tammama werd aangeduid. Samen met goederen als Harsta in Hogebeintum, Tjallinga in Hantum en Peyma in Ternaard is Tammama een goed voorbeeld van een aanzienlijke eigenerfde state, waarvan de bewoners ook verwanten in adellijke families hadden.

In 1481 was Sytthie Tammama te Lytsewier reeds gestorven. Zij was een dochter van Sybrant Tammama, waarvan de naam in 1482 en 1484 voortleefde in de veldnaam Sybrants Tammama-fenne aan de Paesens, die deel uitmaakte van Sytthies goed te Lytsewier. Sytthie was de weduwe geweest van NN Tjallinga uit Hantum, met wie ze waarschijnlijk op Lytsewier woonde. Haar (klein-)kinderen hadden in 1481 en 1484 onenigheid over de verdeling van de erfenis van het echtpaar, die uit Tjallinga in Hantum en Tammama te Lytsewier bestond.
Tammama kwam aan Sytthies zoon Tjepcke Tjallinga. Met zijn vrouw Wick bewoonde hij de state. Hun zoon Aeltzie gebruikte in 1511 een pachtboerderij terwijl moeder Wicke op Lijtie Weer 55 pondemaat aangaf als eigen bezit. Via haar dochter Tjepk, die met Jasper van Aesgema uit Dantumawoude was getrouwd, kwam Tammama vervolgens aan Wick van Aesgema, de dochter van Jasper en Tjepk. Ze kreeg het goed in 1546 bij haar huwelijk met de edelman Tjalling van Camstra mee, die op zijn beurt al zijn erfgoed inbracht.
In 1640 was een andere Tjalling van Camstra eigenaar van Tammama.

Rond de beide Lytsewierster boerderijen lag in 1832 nog de rest van een rechthoekige gracht, waarbinnen beide boerderijen lagen, gescheiden door een boomgaard. Op Lytsewier zijn enige jaren geleden fundamenten met grote moppen gevonden.
Bewoners Sybrant Tammama
Sytthie Tammama, voor 1481
Tjepcke Tjallinga en Wick NN
Wick NN eigenares in 1511
Tjepk Tjallinga en Jasper van Aesgema
Wick van Aesgema en Tjalling van Camstra (1546)
Tjalling van Camstra jr.
Huidige doeleinden Op het stateterrein staat een boerderij.
Opengesteld De boerderij wordt particulier bewoond en is niet toegankelijk.
Foto's
Bronnen Tekst: Jan Leemburg
P.N. Noomen, De stinzen in middeleeuws Friesland en hun bewoners, 2009
De website hisgis
Foto 1: Jan Leemburg