Tjallinga State te Hantum

Ligging Tjallinga was een eigenerfde state en lag direct ten noorden van de dorpsterp van Hantum, gemeente Dongeradeel.

Een deel van het terrein en accommodatie 'Yn’e Bedelte' (2010)

Ontstaan De oorsprong van deze state is niet bekend.
Geschiedenis In Hantum lijkt in de late Middeleeuwen een stins of een hoofdelingenpositie ontbroken te hebben. Wel waren er enkele belangrijke eigenerfde staten en woonden er in de vroege Nieuwe Tijd enkele edellieden.

Tjallinga is een mooi voorbeeld van een belangrijke eigenerfde state. Enerzijds was men verwant met soortgelijke families (thoe Lytsewier in Wetsens, Aesgema in Dantumawoude, indirect met Ponga te Marrum) en met kleinere eigenerfden (Kempema te Hogebeintum), anderzijds met hoofdelingen (Camstra en Mockema). Rond 1450 trouwde een NN Tjallinga met Sytthia Tammema te Lytsewier. Hun dochter Thede (gestorven voor 1481) trouwde met Pybe Kempema te Hogebeintum, hun zoon Tjepcke Tjallinga vestigde zich met zijn vrouw Wick op het van zijn moeder aangeërfde Lytsewier onder Wetsens. Herhaaldelijk ontstonden geschillen tussen Pybe en Tjepcke over de erfenis.

In 1511 werd Tzalinge te Hantum door Tjepckes zoon Altzie te Lytsewier verpacht. Verder was er nog een zoon Minne en een dochter Tjepk Tjallinga, die trouwde met Jasper Aesgema te Dantumawoude; de dochters van Tjepk en Jasper trouwden met een Mockema en Camstra.
Tussen 1550 en 1650 woonden verschillende generaties Van Hettinga op Tjallinga. In 1640 was dat luitenant Johan van Hettinga wiens vrouw eigenaresse was (zie Jaersma State te Holwerd). Hij gebruikte de landerijen zelf.
In 1698 zijn kapitein Johan van Idsinga en Sytse Teeckes uit Hiaure ieder voor de helft eigenaar en verhuren het aan Hendrick Hendrixs. Volgens het floreenkohier van 1700 was het goed toen slechts 34 pondemaat groot, net geen 12,5 hectare, waar slechts 6 gulden en 21 stuiver belasting voor betaald hoefde te worden. In 1728 is het geheel eigendom van generaal-majoor Johan van Idsinga die op Ponga State te Marrum woonde.
Voor 1832 kwam het in bezit van de advocaat Lambertus Dorhout uit Leeuwarden.

Het huis lag direct ten noorden van de dorpsterp. Op het erf werden oude stenen gevonden. De plaats waar de state heeft gestaan is nog herkenbaar door een bomensingel rond het terrein, dat het sportcomplex "Yn’e Bedelte" herbergt.
Bewoners 1450 NN Tjallinga en Sytthia Tammema
Pybe Kempema en Thede Tjallinga
Altzie te Lytsewier (Altzie Tjallinga)
fam. Van Hettinga
1640 Johan van Hettinga
1698 Johan van Idsinga en Sytse Teeckes; gebruiker Hendrick Hendrixs
1728 Johan van Idsinga
1832 Lambertus Dorhout
Huidige doeleinden Op het terrein is sport- en evenementencomplex "Yn’e Bedelte" gevestigd.
Opengesteld Terrein en gebouwen zijn toegankelijk tijdens wedstrijden en evenementen.
Foto's
Bronnen Tekst: Jan Leemburg
P.N. Noomen, De stinzen in middeleeuws Friesland en hun bewoners, 2009
Herma M. van den Berg, De monumenten van geschiedenis en kunst, Noordelijk Oostergo, De Dongeradelen
De website hisgis
A. Algra, De historie gaat door het eigen dorp, ca. 1960
Foto 1: Jan Leemburg